Trabzon’un Akçaabat ilçesindeki tarihi bin 100’lü yıllara dayanan Akçakale Kalesi'nde yapılan kazı çalışmalarının ilk bölümü tamamlandı. Bin 100-1200 yılları arasında Bizanslılar tarafından yoğun olarak kullanılmaya başlandığı belirlenen Akçakale Kalesi'nde 3 hafta önce Giresun Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıkları Koruma ve Onarım Bölümü Öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Gazanfer İlter’in başkanlığı başlanan kazı çalışmalarında kalenin 1468 yılında Osmanlı yönetimine geçtiği ve 1900’lü yılların başlarına kadar kullanıldığı tespit edildi. 8 kişilik bir ekip tarafından yürütülen kazı çalışmalarında Bizans dönemine ait 8 mezar ve bu mezarlara ait iskeletler, Bizans ve Osmanlı dönemine ait sikkeler ve seramik parçaları ile 19. Yüzyıl’a ait bir top bulunurken, kalenin son günlerindeki çalışmalarında bir kilise bulundu. Akçakale Kalesinde gerçekleşen kazı çalışmalarının en önemli buluntusu olarak belirtilen tek nefli kiliseyle birlikte 2017 yılındaki kazı çalışmaları sona erdi. Önümüzdeki yıl yaz aylarından itibaren tekrar başlaması tahmin edilen kazı çalışmalarının ardından kalede yapılacak restorasyon için proje hazırlanacağı ve kalenin aslının nasıl olduğunun tespit edileceği öğrenildi.
Kazı çalışmaları ile ilgili bilgiler veren Giresun Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kültür Varlıkları Koruma ve Onarım Bölümü Öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Gazanfer İlter, Akçakale’de bugüne kadar yanlış bilinen giriş kapısının ortaya çıkarıldığını belirterek kazıyı 2018 yılında da devam edileceğini söyledi. Akçakale Kalesi’ndeki kazıda limandan kaleye ulaşan yolun dokusunu tamamıyla ortaya çıkardıklarını da dile getiren İlter, “Bugüne kadar kalenin yanlış bilenen giriş kapısı ortaya çıkmış oldu. 19. yüzyılda revize edilmiş olan denize açılan 6 adet mazgalı özgün dokunuşuyla birlikte ortaya çıkardık. Bununla birlikte kulelerde meydana çıktı. Güney kulenin içerisinde 1 adet sağlam vaziyette pitoz çıkarıldı” dedi.
“Narteks ve naos bölümünden oluşan tek nefli kilise açığa çıktı”
Bizans usulüyle gömülmüş 8 adet mezar bulunduğunu kaydeden İlter, “Bu senenin en önemli buluntusu artık Akçakale’ye bir tane kilise kazandırdık. İlk defa Bizans döneminden temel izleri özgün şekliyle dağılmadan günümüze kadar ulaşmış bir kiliseyi ortaya çıkardık. Narteks ve naos bölümünden oluşan tek nefli kilise açığa çıktı. Kilisenin zeminini kripto olarak kullandığı tespit edildi. Çok sayıda mezar tespit edildi. Lakin alanın zamanında tarım toprağı alanı olarak kullanıldığına iş makineleri girdiği için çok sayıda mezarın tahrip olduğunu, dağıldığını gördük. Dağılmamış şekliyle 8 adet mezar çıkarıldı, tamamı Bizans usulü gömü yöntemleriyle defnedilmiş. Bunlardan bir kısmı çatı kiremitleriyle koruma altına alınmış bir kısmı doğrudan toprağa gömülmüş. Bunun dışından elimizde tarihlendirmeye en önemli veriyi teşkil eden 13. Yüzyıla ait seramik parçaları elde edildi. Seramik parçaları tipik Bizans örnekleri. Bu sene ki kazı çok zengin bir buluntu verdi. Bol miktarda döneme ait metal ve ahşap parçalarda elde edildi. İlginç olan buluntular arasında dağılmamış vaziyette defin merasimi gerçekleştirilirken mür ağacından olduğunu öngördüğümüz saman lifler günümüze ulaştı. Bu sene ki seramik, metal, ahşap, mimari buluntular ve özellikle özgün plan dokusuyla ortaya tamamı çıkarılmış olan kilisesiyle 2017 kazısı çok başarılı bir kaza olarak bugün itibariyle tamamlandı” şeklinde konuştu.
Kazı çalışmalarına devam edilecek
İlter, kazının 3 hafta sürdüğünü vurgulayarak, “Karadeniz Bölgesi’nde iklim şartlarının el vermemesinden dolayı uygun zamanlarda saat 6 gibi kazıyı başladık akşam 8 gibi kazıyı tamamladık. Dolayısıyla kısa zamanda sonuç aldık. Müzemiz ve belediyemiz çıkan sonuçtan çok memnun olduğu için kazıların önümüzdeki senelerde de devam etmesi planlandı” ifadelerini kullandı.
2007 yılında kurtarma kazıları yapılmıştı
Trabzon’un Akçaabat ilçesine bağlı Akçakele mahallesinde 900 yılın üzerinde tarihi geçmişe sahip olan Akçakale Kalesi, Trabzon’un Fethi sonrası 1468 yılında Osmanlı yönetimine geçmişti. Akçakale Kalesi, Cumhuriyet döneminde hazine malı olarak devlete devredildi. 2005 yılında 475 bin TL bedelle kamulaştırılan Akçakale Kalesi’nde 2007 yılında kurtarma kazıları yapılmıştı. O dönemde yapılan kazı çalışmalarında 4 iskelet, kemik parçaları, toprak kaplar, bronz çiviler ve Bizans seramiği parçaları bulunmasından sonra yapılan çalışmalarının ardından kazı çalışmaları sona ermişti.
Moloz ve kesme taştan yapılan kalenin, büyük bölümü yıkılmasına rağmen ana gövdesi günümüze kadar ulaşırken, son yıllarda kale tarım arazisi ve çocukların oyun sahası olarak kullanılıyordu.
