Okulların açılmasıyla birlikte eğitim hayatına başlamakta güçlük çeken çocuklarda görülen “Okul Reddi” önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. KTÜ Farabi Hastanesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Bahadır TURAN konuyla ilgili önemli açıklamalarda bulundu:
Okul reddi, özellikle ilkokul ve ortaokul dönemindeki çocuklarının yaklaşık %1'ini etkiler. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniği'ne başvuran çocukların ise %5’inde bu durumu görmekteyiz. Okul reddi, dirençli ve uzun süreli olduğunda, çocuğun duygusal ve akademik gelişimini tehlikeye atar ve yetişkinlikte bazı ruh sağlığı bozukluklarına yol açabilir. Bu durumun pandemi sonrası daha da artmış olduğu görülmektedir.
Çocuğun Verdiği Tepkiler Altta Yatan Kaygı ile İlişkili Olabilir
Okul reddi, okuldan kaçma ve okulu bırakma gibi diğer sorunlardan farklıdır. Çocuğun okula gitme ihtimalini düşünüp buna karşı bir üzüntü duyması, ebeveynlerin bu soruna karşı farkındalığının olmaması ve bu nedenle çocukta önemli sorun davranışlarının görülmesi ile kendini göstermektedir. Çocuğun verdiği tepkiler ve duygusal olarak huzursuzluğu genellikle altta yatan kaygı ile ilişkili olabilmektedir.
Pandemi Sonrası Daha Sık Görmeye Başladık
KTÜ Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Bölümü olarak bu durumu belirli bir oranda zaman zaman görsek bile pandemi sonrası çocukların uzun süre evde kalması ve pandemi nedeniyle bir dönem süregelen online eğitimden sonra pratiğimizde bu durumu daha sıklıkla görmeye başladık. Genellikle okulun ilk yıllarında daha sık gördüğümüz bu durum, pandemi sonrası dönemde ilkokulun son yılları hatta ortaokul yıllarında da karışımıza çıkmaya başladı. Keza yapılan çalışmalar COVID-19 pandemisi sonrası çocukların okula gitmeyi reddetmek ile ilgili kaygılarında artış olduğunu gösterdi.
Tatillerde Kaygıya Dair Çok Az Bulgu Görülür
Bu çocuklar çeşitli anksiyete (kaygı) belirtileri ile tarafımıza başvurabilmektedir. Belirtiler, gün boyu değişkenlik gösterebilmekle birlikte okula gitme baskısı ortadan kalktığında ya da hafta sonları ve tatillerde, kaygıya dair çok az bulgu görülebilmekte ve buna dikkat etmek gerekmektedir. Bazen okul devam ederken okul reddi sergileyen çocuklarda, herhangi bir bulgu yokmuş gibi, korkuları yokmuş gibi görünebilmekte ancak ertesi gün okul zamanı geldiğinde tekrarlamaktadır. Çocukların yaşadıkları bu kaygı, kendisini davranışsal, akademik, fizyolojik ve psikolojik olarak gösterebilmektedir. Davranışsal düzeyde; okula gitmeyi reddetmeye bağlı uyumsuz davranışlar, yataktan çıkmama, okul için hazırlanmayı reddetme ve okula geldiğinde servisten veya arabadan inmeyi reddetme gibi bulgular görülebilir. Okuldan sürekli şikâyetçi olmak, ağlamak, farklı şekillerde öfke nöbetleri hatta okula gitmesi konusunda baskı uygulandığında okuldan kaçmakla tehdit etme ve kendine zarar verme davranışları görülebilir.
Belirtiler Arasında Karın Ağrısı, Mide Bulantısı Kusma ve Baş Ağrısı Var
Korku ile ilişkili fizyolojik belirtiler arasında karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, terleme, ishal, sık idrara çıkma, baş dönmesi, boğaz ağrısı sık görülür. İlkokul çağında bu durumun altında daha çok ayrılık kaygısı yer alabilirken sonraki yıllarda yaygın anksiyete bozukluğu, sosyal fobi, özgül fobi ve depresif bozukluk hatta pandemiden sonra obsesif kompülsif bozukluk yer alabilir.
Okul Personeli ile İş Birliği Önemli
Görüldüğü gibi okul reddi, çok çeşitli semptomlarla karşımıza çıkabilir ve altta yatan neden farklı olabilir. Bu nedenle bir Çocuk ve Ergen Psikiyatri Hekimi tarafından erken dönemde vakit kaybetmeden değerlendirme yapmak en önemli basamaklardan biridir. Ebeveynlerin bu gibi şikayetleri olan çocukları için mutlaka okulla iş birliği içinde hareket ederek bir hekimden profesyonel destek almaları gerekmektedir. Çocuklarla kaygı ile baş etme yöntemleri, ebeveynlerle sorun davranışlar ile baş etme yöntemleri ve okul personeli ile iş birliği içinde çalışma çok önemlidir. İlaç tedavileri de dirençli vakalarda ve altta yatan diğer psikopatolojilere bağlı olarak güvenle kullanılabilmektedir.
